LİTOGRAFİ
SALVADOR DALİ
17 Nisan – 20 Mayıs 2012
ARTE İstanbul
Basın Bülteni
ARTE İSTANBUL, 17 Nisan – 20 Mayıs 2012 tarihleri arasında Salvador Dali’nin taş baskı resimlerini sanatseverlerle buluşturuyor.
Sergide, sürrealist ressam Salvador Dali’nin 1967 ve 1973 yıllarında yaptığı renkli taş baskı resimlerinden “zodyak serisi” ve “pantagruel serisi“nden oluşan özel seçki eserleri yer alıyor.
“Zodyak Serisi”
Salvador Dali tarafından Fransa’ da Ekim,1967 tarihinde Fernand Mourlott matbaasında basılan 13 orijinal litograftır. ’Romain Du Roi’’ baskısı 1964 yılında orijinal olarak kalıba sokulan yazı Fransa’ nın tarihi anıtlarından biri olan ‘’Imprimerie Nationale ‘’e yerleştirildi. Bu eserler Fernando Mourlot Leon Amiel Henri Jadoux isimlerinin gözetiminde hazırlandı.
“Pantagruel Serisi”
Salvador Dali’nin Hümanist dünya görüşünü benimseyen Fransız yazar François Rabelais ‘ın dev Gargantua ve oğlu Pantagruel’in olağanüstü hayatlarını ciddiyetten uzak, mizahi ve fantastik anlatış biçiyle dışavurmasından ilham alarak 1975 yılında yapılmış ve 250 edisyon basılmıştır.
Satışa açık olan ve kısıtlı sayıdaki eserlerin yer aldığı sergi 20 Mayıs 2012 tarihine kadar ARTE İstanbul’da görülebilir.
ARTE İstanbul
Adres: Kumbaracı yokuşu Tercüman çıkmazı 16/1 Beyoğlu / İstanbul
Tel: +90 (212) 292 80 45
SALVADOR DALİ 1904-1989:
YAŞAMI VE YAPITLARI
1904: Salvador Dali 11 Mayıs’ ta İspanya’ nın Figueras kentinde doğdu. Resim yetneği çok genç yaşlarda fark edildi.
1918: Figueras ‘taki bir tiyatroda sergilenen resimleri, eleştirmenlerin ilgisini çekti.
1919: Yerel bir dergide büyük resim ustalarına ilişkin yazılar ve ‘’Quand les bruits s’ endorment’’ adını verdiği şiir derlemesini yayımladı.
1921: Annesi Şubat ayında öldü. Ekimde Madrid ‘teki San Fernando Güzel Sanatlar Akademisi’ ne kabul edildi. Öğrenci yurdunda kaldı, orada Federico Garcia Lorca ve Luis Bunuel ile dostluk kurdu.
1923: Öğretmenlerini eleştirmek ve Akademi’ nin huzurunu bozmaktan okuldan bir yıl uzaklaştırıldı. Siyasal nedenlerle Gerona’ da 35 gün gözaltında kaldı.
1925: Tatilini Cadaques’ de Lorca ile birlikte geçirdi. Kasımda Barselona’daki Dalmau Galerisi’ nde ilk kişisel resim sergisini açtı.
1926: Nisan ayında ilk kez Paris’e gitti, orada Picasso ile tanıştı. Ekim’ de Madrid’ teki akademiden çıkarıldı.
1927: Şubattan Ekime dek askerliğini yaptı. ‘’ Saint Sebastian’’ ı yayımladı ve nesnellikle ilgili bir estetik kuramı geliştirdi.
1928: Lluîs Montanyâ ve Sebastiâ Gasch’ la birlikte Sarı Manifesto’ yu yazdı.
1929: Bunuel ile birlikte Bir Endülüs Köpeği filmini çekti. Film, iki sanatçıya Paris’li gerçeküstücülerin oluşturduğu topluluğun kapılarını açtı. Bahar aylarında filmin çekimleri için Paris’ te bulunan Dalî, Mirô aracılığıyla Tristan Tzara, gerçeküstücüler ve Paul Eluard ile tanıştı. Yaz aylarında Cadaquês’ de Eluard’ ın karısı Gala’ yı baştan çıkardı. Bu olay, Dalî’ nin babasıyla olan ilişkisinin kopmasına yol açtı.
1930: Eleştirel paranoya yöntemini geliştirmeye başladı. Le Surrêalisme au service de la rêvolution dergisinde ‘’L’âne pourri’’ başlıklı yazısı yayımlandı. Editions Surrêalistes yayınevi de La femme visible’ ı çıkardı. Cadaquês yakınlarındaki Port Ligat’ ta bir balıkçı kulubesi satın aldı ve yılın büyük bölümünü Gala’ yla birlikte orada geçirmeye başladı. Luis Bunuel ile Dalî’ nin birlikte gerçekleştirdiği Altın Çağ adlı filmin gösterildiği sinema, aşırı sağcıların saldırısına uğradı.
1931: Editions surrêalistes, Aşk ve Bellek’ i yayımladı.
1932: ABD’ de gerçekleştirilen ilk gerçeküstücüler sergisinde yapıtlarıyla yer aldı. Babaouo adlı bir senaryo yazdı; bu da sonraki tüm senaryoları gibi sinemalaştırılamadı. Zodiaque adlı koleksiyoncular topluluğu Dali’ nin yapıtlarını satın almaya başladı.
1933: Minotaure dergisinde ‘’yenebilen güzellik’’ ve Art Nouveau mimarlığı üzerine yazısı yayımlandı. Bu yazı, yüzyıl başlarının etkin estetik anlayışına yeniden ilgi uyanmasına yol açtı.
1934: Guillaume Tell Muamması resmini sergiledi. Resim, gerçeküstücüler ve Andrê Breton ile arasını açtı. New York sergisi büyük başarı kazandı.
1936: İspanya İç Savaşı başladı. Londra’ daki bir gerçeküstücü sergide konuşma yapan Dalî, dalgıç giysisiyle geldiği salonda boğulma tehlikesi geçirdi. Aralıkta Time dergisinin kapağında yer aldı.
1937: Marx Kardeşler için bir senaryo yazdı, Hollywood’ da Harpo Marx’ la tanıştı. Temmuzda eleştirel paranoya yöntemiyle Narkissos’ un Başkalaşımı’ nı hem yazdı, hem resmini yaptı. Elsa Schiaparelli için giysi tasarımları çizdi. Hitler’ le ilgili açıklamarı gerçeküstücülerin tepkisine yol açtı.
1938: ocak ayında Paris’ te gerçekleştirilen gerçeküstücüler sergisinde yer aldı. Temmuz’ da Freud’ u görmeye Londra’ ya gitti ve onun birkaç portresini çizdi.
1939: Gerçeküstücülerle arasındaki sorunlar çözümlenemez boyuta ulaştı. Andrê Breton, Dalî’ ye ‘Avida Dollars’ adını taktı. Dalî ABD’ de Düş Gücünün Özgürlüğü ve İnsanın Kendi Deliliğini Yaşama Hakkı Üzerine Bildirge’ sini yayımladı. Dalî’ nin librettosunu yazıp dekorlarını hazırladığı, koreografisini Lêonide Massine’ in üstlendiği Bacchnale balesi, kasım ayında New York Metropolitan Operası ‘ nda perde açtı.
1940: Paris’ e gelen Dali ve Galai New York’ a dönüp 1948’ e dek orada kaldılar.
1941: New York’ taki Modern Sanatlar Müzesi’ nde Dali- Mirô sergisi açıldı.
1942: Salvador Dalî’ nin Gizli Yaşamı adlı kitabı Amerika’ da yayımladı.
1946: Dalî, Walt Disney’ in çizgi filmleri için çizimler yaptı, Alfred Hitchcock’ un Spelbound filmi için tasarımlar üzerinde çalıştı.
1948: Sihirbazlıkta Ustalığın 50 Gizi, Amerika’ da yayımlandı.
1949: Dali ile Gala Avrupa’ ya geri döndüler. Dalî, Peter Brook’ un(Salomê) ve Luchino Visconti’ nin( Beğendiğiniz Gibi) sahneye koyduğu oyunlar için tasarımlar yaptı. Port Ligat’ lı Meryem resmini tamamladı.
1951: Mistik Manifesto’ yu yayımladı. Atom döneminin başlangıcı.
1952: Roma ve Venedik’ te sergiler açtı. Nükleer mistisizm ile ilgilenmeye başladı.
1953: Aralık ayında eleştirel paranoya yöntemi üzerine Sorbonne’ da verdiği konferans büyük yankı uyandırdı.
1954: Robert Descharnes’ ın yönettiği L’ Histoire prodigeuse de la Dentelliêre et du Rhinocêrus’ un çekimlerine başlandı.
1956: Washington’ daki Ulusal Galeri’ de resimleri sergilendi.
1958: 12 Mayısta Paris’ in Thêâtre de I’ Etoile salonunda gerçekleştirilen bir gösteride on beş metrelik bir ekmek sergiledi.
1959: Kendi buluşu ovocipêde’ i Paris’ te sergiledi.
1960: Ekümenik Konsey gibi büyük boyutlu mistik resimlerini yapmaya başladı.
1961: Koreografisini Maurice Bêjart’ ın yaptığı, librettosu ve sahne tasarımı Dalî’ nin elinden çıkan Gala’ nın Balesi, Venedik’ te açıldı. Dalî, Paris Politeknik’ te verdiği konferansta Kastor ile Polluks söylencesini anlattı.
1962: Robert Descharnes, Dalî de Gala’ yı yayımladı.
1963: Millet’ nin Dua’ sının Trajik Öyküsü’ nü yayımladı. Perpignan tren istasyonunu evrenin merkezi olarak görmeye başladı.
1964: Tokyo’ daki ilk kapsamlı Dalî retrospektifi Selbu Müzesi’ nde gerçekleştirildi. Dalî, Bir Dâhinin Güncesi’ ni yayımladı.
1971: E. ve A. Reynolds Morse Koleksiyonu’ nu oluşturan resimlerle Ohio’ da Salvado Dalî Müzesi açıldı.
1978: Renê Thom’un matematik karmaşa kuramını incelemeye başladı. Nisanda hiperstereoskopik resimlerini Solomon R. Guggenheim Müzesi’ nde sergiledi. Mayısta Paris’ teki Güzel Sanatlar Akademisi’ nin üyesi oldu.
1979: Paris’ teki Georges Pompidou Merkezi’ nde açılan Dali retrospektifi, daha sonra Londra’ daki Tate Galerisi’ ne taşındı.
1982: Gala 10 Haziranda öldü. Temmuzda Dalî’ ye Pubol Markisi sanı verildi. Bundan sonraki yaşantısını Pubol’ da, Gala’ ya armağan etmiş olduğu şatoda sürdürdü.
1983: ‘Dalî’ parfümü piyasaya sürüldü. Madrid ve Barselano’ da önemli restrospektifleri gerçekleştirildi. Mayısta son resmi olan Kırlangıcın Kuyruğu’ nu tamamladı.
1984: Pubol’ daki odasında çıkan yangında ağır yaralandı. Robert Descharnes, Salvador Dalî: Yapıtları, Yaşamı adlı kitabı yayımladı. Ferrara’ da(İtalya) retrospektif sergisi açıldı.
1989: Şatodaki yangından sonra taşındığı Torre Galatea’ da 23 Ocakta kalp yetmezliğinden öldü. Vasiyeti üzerine Figueras’ taki Teatro- Museo’ nun yer altı kemerleri altındaki mezara gömüldü. Tüm malvarlığını ve yapıtlarını İspanya’ ya bıraktı. Mayısta, önce Stuttgart’ ta, ardından Zürih’ te geniş kapsamlı retrospektifleri açıldı.
1904: Salvador Dali 11 Mayıs’ ta İspanya’ nın Figueras kentinde doğdu. Resim yetneği çok genç yaşlarda fark edildi.
1918: Figueras ‘taki bir tiyatroda sergilenen resimleri, eleştirmenlerin ilgisini çekti.
1919: Yerel bir dergide büyük resim ustalarına ilişkin yazılar ve ‘’Quand les bruits s’ endorment’’ adını verdiği şiir derlemesini yayımladı.
1921: Annesi Şubat ayında öldü. Ekimde Madrid ‘teki San Fernando Güzel Sanatlar Akademisi’ ne kabul edildi. Öğrenci yurdunda kaldı, orada Federico Garcia Lorca ve Luis Bunuel ile dostluk kurdu.
1923: Öğretmenlerini eleştirmek ve Akademi’ nin huzurunu bozmaktan okuldan bir yıl uzaklaştırıldı. Siyasal nedenlerle Gerona’ da 35 gün gözaltında kaldı.
1925: Tatilini Cadaques’ de Lorca ile birlikte geçirdi. Kasımda Barselona’daki Dalmau Galerisi’ nde ilk kişisel resim sergisini açtı.
1926: Nisan ayında ilk kez Paris’e gitti, orada Picasso ile tanıştı. Ekim’ de Madrid’ teki akademiden çıkarıldı.
1927: Şubattan Ekime dek askerliğini yaptı. ‘’ Saint Sebastian’’ ı yayımladı ve nesnellikle ilgili bir estetik kuramı geliştirdi.
1928: Lluîs Montanyâ ve Sebastiâ Gasch’ la birlikte Sarı Manifesto’ yu yazdı.
1929: Bunuel ile birlikte Bir Endülüs Köpeği filmini çekti. Film, iki sanatçıya Paris’li gerçeküstücülerin oluşturduğu topluluğun kapılarını açtı. Bahar aylarında filmin çekimleri için Paris’ te bulunan Dalî, Mirô aracılığıyla Tristan Tzara, gerçeküstücüler ve Paul Eluard ile tanıştı. Yaz aylarında Cadaquês’ de Eluard’ ın karısı Gala’ yı baştan çıkardı. Bu olay, Dalî’ nin babasıyla olan ilişkisinin kopmasına yol açtı.
1930: Eleştirel paranoya yöntemini geliştirmeye başladı. Le Surrêalisme au service de la rêvolution dergisinde ‘’L’âne pourri’’ başlıklı yazısı yayımlandı. Editions Surrêalistes yayınevi de La femme visible’ ı çıkardı. Cadaquês yakınlarındaki Port Ligat’ ta bir balıkçı kulubesi satın aldı ve yılın büyük bölümünü Gala’ yla birlikte orada geçirmeye başladı. Luis Bunuel ile Dalî’ nin birlikte gerçekleştirdiği Altın Çağ adlı filmin gösterildiği sinema, aşırı sağcıların saldırısına uğradı.
1931: Editions surrêalistes, Aşk ve Bellek’ i yayımladı.
1932: ABD’ de gerçekleştirilen ilk gerçeküstücüler sergisinde yapıtlarıyla yer aldı. Babaouo adlı bir senaryo yazdı; bu da sonraki tüm senaryoları gibi sinemalaştırılamadı. Zodiaque adlı koleksiyoncular topluluğu Dali’ nin yapıtlarını satın almaya başladı.
1933: Minotaure dergisinde ‘’yenebilen güzellik’’ ve Art Nouveau mimarlığı üzerine yazısı yayımlandı. Bu yazı, yüzyıl başlarının etkin estetik anlayışına yeniden ilgi uyanmasına yol açtı.
1934: Guillaume Tell Muamması resmini sergiledi. Resim, gerçeküstücüler ve Andrê Breton ile arasını açtı. New York sergisi büyük başarı kazandı.
1936: İspanya İç Savaşı başladı. Londra’ daki bir gerçeküstücü sergide konuşma yapan Dalî, dalgıç giysisiyle geldiği salonda boğulma tehlikesi geçirdi. Aralıkta Time dergisinin kapağında yer aldı.
1937: Marx Kardeşler için bir senaryo yazdı, Hollywood’ da Harpo Marx’ la tanıştı. Temmuzda eleştirel paranoya yöntemiyle Narkissos’ un Başkalaşımı’ nı hem yazdı, hem resmini yaptı. Elsa Schiaparelli için giysi tasarımları çizdi. Hitler’ le ilgili açıklamarı gerçeküstücülerin tepkisine yol açtı.
1938: ocak ayında Paris’ te gerçekleştirilen gerçeküstücüler sergisinde yer aldı. Temmuz’ da Freud’ u görmeye Londra’ ya gitti ve onun birkaç portresini çizdi.
1939: Gerçeküstücülerle arasındaki sorunlar çözümlenemez boyuta ulaştı. Andrê Breton, Dalî’ ye ‘Avida Dollars’ adını taktı. Dalî ABD’ de Düş Gücünün Özgürlüğü ve İnsanın Kendi Deliliğini Yaşama Hakkı Üzerine Bildirge’ sini yayımladı. Dalî’ nin librettosunu yazıp dekorlarını hazırladığı, koreografisini Lêonide Massine’ in üstlendiği Bacchnale balesi, kasım ayında New York Metropolitan Operası ‘ nda perde açtı.
1940: Paris’ e gelen Dali ve Galai New York’ a dönüp 1948’ e dek orada kaldılar.
1941: New York’ taki Modern Sanatlar Müzesi’ nde Dali- Mirô sergisi açıldı.
1942: Salvador Dalî’ nin Gizli Yaşamı adlı kitabı Amerika’ da yayımladı.
1946: Dalî, Walt Disney’ in çizgi filmleri için çizimler yaptı, Alfred Hitchcock’ un Spelbound filmi için tasarımlar üzerinde çalıştı.
1948: Sihirbazlıkta Ustalığın 50 Gizi, Amerika’ da yayımlandı.
1949: Dali ile Gala Avrupa’ ya geri döndüler. Dalî, Peter Brook’ un(Salomê) ve Luchino Visconti’ nin( Beğendiğiniz Gibi) sahneye koyduğu oyunlar için tasarımlar yaptı. Port Ligat’ lı Meryem resmini tamamladı.
1951: Mistik Manifesto’ yu yayımladı. Atom döneminin başlangıcı.
1952: Roma ve Venedik’ te sergiler açtı. Nükleer mistisizm ile ilgilenmeye başladı.
1953: Aralık ayında eleştirel paranoya yöntemi üzerine Sorbonne’ da verdiği konferans büyük yankı uyandırdı.
1954: Robert Descharnes’ ın yönettiği L’ Histoire prodigeuse de la Dentelliêre et du Rhinocêrus’ un çekimlerine başlandı.
1956: Washington’ daki Ulusal Galeri’ de resimleri sergilendi.
1958: 12 Mayısta Paris’ in Thêâtre de I’ Etoile salonunda gerçekleştirilen bir gösteride on beş metrelik bir ekmek sergiledi.
1959: Kendi buluşu ovocipêde’ i Paris’ te sergiledi.
1960: Ekümenik Konsey gibi büyük boyutlu mistik resimlerini yapmaya başladı.
1961: Koreografisini Maurice Bêjart’ ın yaptığı, librettosu ve sahne tasarımı Dalî’ nin elinden çıkan Gala’ nın Balesi, Venedik’ te açıldı. Dalî, Paris Politeknik’ te verdiği konferansta Kastor ile Polluks söylencesini anlattı.
1962: Robert Descharnes, Dalî de Gala’ yı yayımladı.
1963: Millet’ nin Dua’ sının Trajik Öyküsü’ nü yayımladı. Perpignan tren istasyonunu evrenin merkezi olarak görmeye başladı.
1964: Tokyo’ daki ilk kapsamlı Dalî retrospektifi Selbu Müzesi’ nde gerçekleştirildi. Dalî, Bir Dâhinin Güncesi’ ni yayımladı.
1971: E. ve A. Reynolds Morse Koleksiyonu’ nu oluşturan resimlerle Ohio’ da Salvado Dalî Müzesi açıldı.
1978: Renê Thom’un matematik karmaşa kuramını incelemeye başladı. Nisanda hiperstereoskopik resimlerini Solomon R. Guggenheim Müzesi’ nde sergiledi. Mayısta Paris’ teki Güzel Sanatlar Akademisi’ nin üyesi oldu.
1979: Paris’ teki Georges Pompidou Merkezi’ nde açılan Dali retrospektifi, daha sonra Londra’ daki Tate Galerisi’ ne taşındı.
1982: Gala 10 Haziranda öldü. Temmuzda Dalî’ ye Pubol Markisi sanı verildi. Bundan sonraki yaşantısını Pubol’ da, Gala’ ya armağan etmiş olduğu şatoda sürdürdü.
1983: ‘Dalî’ parfümü piyasaya sürüldü. Madrid ve Barselano’ da önemli restrospektifleri gerçekleştirildi. Mayısta son resmi olan Kırlangıcın Kuyruğu’ nu tamamladı.
1984: Pubol’ daki odasında çıkan yangında ağır yaralandı. Robert Descharnes, Salvador Dalî: Yapıtları, Yaşamı adlı kitabı yayımladı. Ferrara’ da(İtalya) retrospektif sergisi açıldı.
1989: Şatodaki yangından sonra taşındığı Torre Galatea’ da 23 Ocakta kalp yetmezliğinden öldü. Vasiyeti üzerine Figueras’ taki Teatro- Museo’ nun yer altı kemerleri altındaki mezara gömüldü. Tüm malvarlığını ve yapıtlarını İspanya’ ya bıraktı. Mayısta, önce Stuttgart’ ta, ardından Zürih’ te geniş kapsamlı retrospektifleri açıldı.